Reinaert de Vos

Boekverslag Reinaert de Vos

Deze stroming valt onder het middeleeuws dieren epos. In een vroegere bericht heb ik vragen van hierover beantwoord. Het verhaal is een satire op de samenleving in die tijd. Een tekst waarin bepaalde verschijnselen belachelijk worden gemaakt.

Toen van den vos Reynaerde bedacht werd, was de boekdrukkunst al uitgevonden. Van den vos Reynaerde is een typische voorbeeld van een Karelroman. De kenmerken van een Karelroman zijn:

• Ze gaan over Karel de Grote
• Trouw aan de leenheer
• Er vindt veel geweld plaats
• Vrouwen spelen vrijwel geen rol

Die kenmerken die we in dit roman naar voren zien komen is trouw aan de leenheer. De leenheer is in dit geval koning Nobel. Zijn trouwe vazallen, Isengrijn, Tibeert en Bruin worden gestuurd om Reinaert te brengen naar het gerechtshof. Waar hij berecht zal worden voor zijn daden.
Nog een kenmerk die duidelijk naar voren komt, is dat er veel geweld plaatsvindt. Wanneer bijvoorbeeld Bruin de Beer naar Reinaert toe gaat om hem te halen, bedenkt Reinaert een list waardoor Bruin diep in de problemen komt te zitten. Hij vertelt over een plek waar hij de lekkerste honing kan vinden. Wanneer Bruin de plek bezoekt komt hij klem te zitten met zijn hoofd en krijgt een pak slaag van de bewoners van het dorpje waar ze wonen.

Ook zou je dit roman als hoofs kunnen zien, want het hele verhaal draait om een hofdag die geleidt wordt door Koning Nobel. Ook worden Bruin, Tibeert en Grimbeert die op een queest (missie) worden uitgezonden om Reinaert te halen.

Wat nog actueel zou kunnen zijn is het hele idee van het hofdag. Dat een crimineel wordt uitgedaagd door de rechter. En dat de rechter in een list trapt van de verdachte (de schat die Reinaert koning Nobel belooft).

Het roman is zowel een satire als parodie op de samenleving in die tijd (ongeveer 1270). Mensen met bepaalde karaktereigenschappen worden verhaald als dieren. Bijvoorbeeld Bruin de Beer, een lompe, onhandige figurant. Ook worden er bepaalde teksten op een spottende wijze nagebootst. Het hele verhaal is dus een reactie niet alleen op de samenleving in die tijd, maar ook de literatuur. Daarom behoort het tot een van de beste middeleeuwse werken.

Wij weten nu nog steeds niet wie het geschreven heeft. Wat we wel weten is dat het verhaal uit een groep Franse verhalen stamt die samen Le roman de Renart heet. Hieronder staat een link naar het plot.

http://www.reynaertgenootschap.be/node/80

Het verhaal illustreert een hofdag van Koning Nobel. Als alle dieren naar voren komen om te klagen over wat Reinaert heeft gedaan, besluit de koning om hem uit te dagen. Hij moet dus naar het gerechtshof komen om zijn wandaden te bekennen. Nobel stuurt als eerst Bruin de Beer om hem te gaan halen, maar het lukt hem niet om hem mee te krijgen, vanwege een slimme list die Reinaert had bedacht. Daarna stuurt Nobel Tibeert de Kater die een stuk slimmer is dan Bruin, maar die slaagt er ook niet in om hem mee te krijgen. Vervolgens stuurt Nobel Grimbeert, de neef van Reinaert om hem mee te krijgen. Nu moet Reinaert wel mee omdat de koning je drie keer mag uitdagen. Als hij niet zou meegaan zou hij vogelvrij worden verklaard. En hierin zien we een theocentrisch element, het getal drie dat een heilig getal is in het christendom (de vader, zoon en heilige geest). Wanneer Reinaert aankomt op het gerechtshof verklaart hij dat hij een goede katholiek wil zijn en naar de paus wil gaan om voor vergeving te vragen. Met een slimme list, over een schat die Bruin, Tibeert en Isengrijn wouden gebruiken om een opstand te regelen, redt Reinaert zichzelf van de dood.

Het centrale conflict en handeling in dit boek is die van het dierengemeenschap en wat Reinaert allemaal heeft uitgespoken (eten stelen, moord)